Η σχέση γονέα-παιδιού

Της Μαρίας Κωνσταντινοπούλου*

 

Ο γονεϊκός ρόλος είναι ιδιαίτερα πολύπλοκος, μιας και μπορεί να προκαλέσει όλων των ειδών τα συναισθήματα στο άτομο. Το σίγουρο είναι, πως όσο πιο "δυνατή" είναι η σχέση μεταξύ γονέα-παιδιού, τόσο καλύτερα μπορεί να ανταποκριθεί ο γονέας στο ρόλο του.

Η σχέση αυτή (γονέα-παιδιού) είναι που καλλιεργεί τη συναισθηματική, σωματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Είναι ένας μοναδικός δεσμός που θέτει τα θεμέλια για την προσωπικότητα, τις επιλογές και τη συμπεριφορά του παιδιού. Οι μελέτες δείχνουν πως μια υγιής σχέση γονέα-παιδιού οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα τόσο για το ίδιο το παιδί όσο και για όλη την οικογένεια. Ο τρόπος με τον οποίο συνδέονται τα μέλη της οικογένειας, δείχνει σε ένα επίπεδο πώς το παιδί πρόκειται να συνδέεται στο μέλλον με το περιβάλλον του. Επίσης, είναι ικανή να επηρεάσει την  κοινωνική, σωματική, ψυχική και συναισθηματική υγεία του.

Η πρώτη και με ιδιαίτερη βαρύτητα σχέση ενός βρέφους είναι η σχέση του με τη μητέρα του. Αλληλεπιδρά μαζί της και επικοινωνεί τις σημαντικές του ανάγκες. Το κατά πόσο εκείνη θα ανταποκριθεί στο κάλεσμά του ή θα το αγνοήσει, ''εκπαιδεύει'' το παιδί στο αν μπορεί να βασίζεται πάνω της ή όχι. Στο αν δηλαδή θα νιώσει ή όχι ασφάλεια στο πρόσωπό της.

 

Τα παιδιά που αναπτύσσονται με ασφαλή και υγιή προσκόλληση , έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ικανοποιητικές σχέσεις με τους άλλους στη ζωή τους.

 

Ένα παιδί που έχει μια ασφαλή σχέση με τον γονέα μαθαίνει να ρυθμίζει τα συναισθήματά του κάτω από έντονο άγχος και σε δύσκολες καταστάσεις. Ο ασφαλής δεσμός προωθεί την συναισθηματική, ψυχική, κινητική και γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Το βοηθά να υιοθετεί πιο αισιόδοξες και σίγουρες κοινωνικές συμπεριφορές αποκτώντας πιο ισχυρές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.

 

Οι μητέρες δημιουργούν δεσμό με το παιδί όσο αυτό ακόμα βρίσκεται στη μήτρα. Αντίθετα, ο δεσμός πατέρα-παιδιού αρχίζει τη στιγμή που γεννιέται το μωρό. Πρόκειται για μία σχέση που θέλει ποιοτικό χρόνο και προσπάθεια ώστε να γίνει δυνατή. Τα μικρά παιδιά χρειάζονται γονική παρέμβαση και αλληλεπίδραση, ενώ οι έφηβοι ιδιωτικότητα. Είναι σημαντικό να ανταποκρίνεται ο γονέας στις ανάγκες του παιδιού του, βλέποντας όμως τα πράγματα από την οπτική γωνία του παιδιού με βάση την κάθε ηλικιακή φάση στην οποία βρίσκεται.

 

Ο ρόλος του γονέα απέναντι στο παιδί του πέρα από τα σημαντικά και βασικά, δηλαδή να προσπαθεί για την ψυχική και σωματική του υγεία και ισορροπία, την παροχή ασφάλειας, την δυνατότητα απόκτησης νέων εμπειριών, την ένταξή του σε διάφορες και διαφορετικές ομάδες-πλαίσια, την αναγνώριση και παραδοχή του, την αναγνώριση της προσπάθειάς του και όχι απαραίτητα (όπως συνήθως συμβαίνει) του αποτελέσματος, καθώς και την ενίσχυση της υπευθυνότητάς του, ένα άλλο πολύ σημαντικό είναι η θέσπιση και τήρηση των ορίων!

Με τα παιδιά μας δεν είμαστε φίλοι. Σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζονται οι έννοιες ''είμαι κοντά'' με το ''είμαι φίλος'', παρόλο που πολύ συχνά συνχέονται. Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς είναι αυτό που κάνει το παιδί να καταλάβει τους κανόνες της οικογένειας, καθώς επίσης και το τι περιμένουν οι άλλοι από αυτό.

Τα όρια στη συμπεριφορά αποτελούν σημαντικότατο στοιχείο στην ανατροφή των παιδιών. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με σταθερά όρια, τείνουν να αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ασφάλεια. Οι γονείς από την άλλη που δεν εφαρμόζουν κανόνες πειθαρχίας μεγαλώνουν παιδιά τα οποία πολλές φορές συμπεριφέρονται προκλητικά δοκιμάζοντας με αυτό τον τρόπο τους γύρω τους και τις αντιδράσεις τους. Για τον λόγο αυτό, κύριο μέλημα θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη της ηθικής αντίληψης και της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών που θα τα βοηθήσει να καταλάβουν την σημασία της πρέπουσας συμπεριφοράς ανάλογα με το κάθε πλαίσιο, (οικογενειακό, σχολικό, κλπ). 

 

Η επικοινωνία με το παιδί κατέχει σπουδαία θέση μέσα στην οικογένεια. Θα πρέπει να είναι δίκαιη και σταθερή. Είναι απαραίτητο να κρατάμε ανοιχτούς τους δρόμους εποικοινωνίας με τα παιδιά. Οι σημαντικότερες συζητήσεις γίνονται μεταξύ κάποιων δραστηριοτήτων, στο αυτοκίνητο, πριν τον ύπνο, στο μπάνιο κλπ. Συνήθως τα παιδιά ανταποκρίνονται πιο θετικά σε κουβέντα όταν δεν ορίζουμε πως ''τώρα συζητάμε''.

 

Απαραίτητη είναι η σαφήνεια σχετικά με κανόνες, συνέπειες και προσδοκίες, τι μπορούν να περιμένουν από τους γονείς, τι δεν επιτρέπεται αλλά και τι επιτρέπεται στην οικογένειά τους. Είναι σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν πως η κάθε οικογένεια έχει τους δικούς της κανόνες, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Επομένως όταν το παιδί επιμένει στο ότι πχ ''Οι γονείς της Μαρίας την αφήνουν να βγαίνει μόνη της'', είναι καλό να υπενθυμίζουμε τους κανόνες της δικής μας οικογένειας. Το κάθε σπίτι εξάλλου είναι μοναδικό, το κάθε παιδί ξεχωριστό και έτσι θα πρέπει να παραμείνει!

 

 

*Mαρία Κωνσταντινοπούλου

Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιων και Ενηλίκων

Ειδική Παιδαγωγός

 

Τηλ.: 211 4014768